Τι είναι οι λεμφαδένες;

Οι λεμφαδένες είναι μικρά στρογγυλά όργανα που αποτελούν μέρος του λεμφικού συστήματος του σώματος. Το λεμφικό σύστημα είναι μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος. Αποτελείται από ένα δίκτυο αγγείων και οργάνων που περιέχει λέμφο, ένα διαυγές υγρό που μεταφέρει λευκά αιμοσφαίρια που καταπολεμούν τις λοιμώξεις καθώς και υγρά και άχρηστα προϊόντα από τα κύτταρα και τους ιστούς του σώματος. Σε ένα άτομο με καρκίνο, η λέμφος μπορεί επίσης να μεταφέρει καρκινικά κύτταρα που έχουν αποκοπεί από τον κύριο όγκο.


Ανατομία του λεμφικού συστήματος, που δείχνει τα λεμφαγγεία και τα λεμφικά όργανα, συμπεριλαμβανομένων των λεμφαδένων, των αμυγδαλών, του θύμου, του σπλήνα και του μυελού των οστών. Το επάνω ένθετο δείχνει τη δομή ενός λεμφαδένα και τα λεμφαγγεία, με βέλη που δείχνουν πώς η λέμφος και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού που ονομάζονται λεμφοκύτταρα μετακινούνται μέσα και έξω από τον λεμφαδένα. Το κάτω ένθετο δείχνει ένα κοντινό πλάνο του μυελού των οστών.

 

Η λέμφος φιλτράρεται μέσω των λεμφαδένων, οι οποίοι βρίσκονται ευρέως σε όλο το σώμα και συνδέονται μεταξύ τους με λεμφαγγεία. Ομάδες λεμφαδένων βρίσκονται στο λαιμό, τις μασχάλες, το στήθος, την κοιλιά και τη βουβωνική χώρα. Οι λεμφαδένες περιέχουν λευκά αιμοσφαίρια (λεμφοκύτταρα Β και Τ λεμφοκύτταρα) και άλλους τύπους κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι λεμφαδένες παγιδεύουν βακτήρια και ιούς, καθώς και ορισμένα κατεστραμμένα και μη φυσιολογικά κύτταρα, βοηθώντας το ανοσοποιητικό σύστημα να καταπολεμήσει τις ασθένειες.
Πολλοί τύποι καρκίνου εξαπλώνονται μέσω του λεμφικού συστήματος και ένα από τα πρώτα σημεία εξάπλωσης για αυτούς τους καρκίνους είναι οι κοντινοί λεμφαδένες.

Τι είναι ο φρουρός λεμφαδένας;

Ως φρουρός λεμφαδένας ορίζεται ο πρώτος λεμφαδένας στον οποίο τα καρκινικά κύτταρα δύναται να εξαπλωθούν από έναν πρωτοπαθή όγκο. Μερικές φορές, μπορεί να υπάρχουν περισσότεροι από ένας φρουροί λεμφαδένες.

Τι είναι η βιοψία φρουρού λεμφαδένα;

Η βιοψία φρουρού λεμφαδένα (SLNB) είναι μια διαδικασία κατά την οποία ο λεμφαδένας φρουρός αναγνωρίζεται, αφαιρείται και εξετάζεται για να προσδιοριστεί εάν υπάρχουν καρκινικά κύτταρα. Χρησιμοποιείται σε άτομα που έχουν ήδη διαγνωστεί με καρκίνο.
Ένα αρνητικό αποτέλεσμα SLNB υποδηλώνει ότι ο καρκίνος δεν έχει εξαπλωθεί ακόμη σε κοντινούς λεμφαδένες ή άλλα όργανα.
Ένα θετικό αποτέλεσμα SLNB υποδεικνύει ότι ο καρκίνος υπάρχει στον φρουρό λεμφαδένα και ότι μπορεί να έχει εξαπλωθεί σε άλλους κοντινούς λεμφαδένες (που ονομάζονται περιφερειακοί λεμφαδένες) και, πιθανώς, σε άλλα όργανα. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να βοηθήσουν έναν γιατρό να προσδιορίσει το στάδιο του καρκίνου (έκταση της νόσου εντός του σώματος) και να αναπτύξει ένα κατάλληλο σχέδιο θεραπείας.

Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της βιοψίας φρουρού λεμφαδένα;

Αρχικά, πρέπει να εντοπιστεί ο φρουρός λεμφαδένας (ή οι κόμβοι). Για να γίνει αυτό, ένας χειρουργός εγχέει μια ραδιενεργή ουσία, μια μπλε βαφή ή και τα δύο κοντά στον όγκο. Στη συνέχεια, ο χειρουργός χρησιμοποιεί μια συσκευή για να ανιχνεύσει λεμφαδένες που περιέχουν τη ραδιενεργή ουσία ή αναζητά λεμφαδένες που είναι βαμμένοι με τη μπλε χρωστική ουσία. Μόλις εντοπιστεί ο φρουρός λεμφαδένας, ο χειρουργός κάνει μια μικρή τομή (περίπου 1/2 ίντσας) στο υπερκείμενο δέρμα και αφαιρεί τον κόμβο.

Στη συνέχεια, ο κόμβος φρουρός ελέγχεται για την παρουσία καρκινικών κυττάρων από έναν παθολόγο. Εάν εντοπιστεί καρκίνος, ο χειρουργός μπορεί να αφαιρέσει επιπλέον λεμφαδένες, είτε κατά την ίδια διαδικασία βιοψίας είτε κατά τη διάρκεια μιας χειρουργικής διαδικασίας παρακολούθησης. Η SLNB μπορεί να γίνει σε εξωτερική βάση ή μπορεί να απαιτεί σύντομη παραμονή στο νοσοκομείο.

Η SLNB γίνεται συνήθως την ίδια στιγμή που αφαιρείται ο πρωτοπαθής όγκος. Σε ορισμένες περιπτώσεις η διαδικασία μπορεί επίσης να γίνει πριν ή ακόμα και μετά (ανάλογα με το πόσο έχουν διαταραχθεί τα λεμφικά αγγεία) αφαίρεση του όγκου.

Ποια είναι τα οφέλη της βιοψίας φρουρού λεμφαδένα;

Η SNLB βοηθά τους γιατρούς να σταδιοποιούν τον καρκίνο και να εκτιμούν τον κίνδυνο τα καρκινικά κύτταρα να έχουν αναπτύξει την ικανότητα να εξαπλώνονται σε άλλα μέρη του σώματος. Εάν ο φρουρός είναι αρνητικός για καρκίνο, ένας ασθενής μπορεί να αποφύγει πιο εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση λεμφαδένων, μειώνοντας τις πιθανές επιπλοκές που σχετίζονται με την αφαίρεση πολλών λεμφαδένων, ενώ αποκόπτεται και η πιο πιθανή οδός διασποράς της νόσου.

Ποιες είναι οι πιθανές βλάβες της βιοψίας φρουρού λεμφαδένα;

Όλες οι χειρουργικές επεμβάσεις για την αφαίρεση λεμφαδένων, συμπεριλαμβανομένης της SLNB, μπορεί να έχουν επιβλαβείς παρενέργειες, αν και η αφαίρεση λιγότερων λεμφαδένων συνήθως συνδέεται με λιγότερες παρενέργειες, ιδιαίτερα σοβαρές, όπως το λεμφοίδημα. Οι πιθανές παρενέργειες περιλαμβάνουν:

Λεμφοίδημα ή οίδημα ιστού. Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης στους λεμφαδένες, τα λεμφαγγεία που οδηγούν προς και από τον φρουρό ή ομάδα κόμβων κόβονται. Αυτό διαταράσσει την κανονική ροή της λέμφου μέσω της πληγείσας περιοχής, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ανώμαλη συσσώρευση λεμφικού υγρού που μπορεί να προκαλέσει οίδημα. Το λεμφοίδημα μπορεί να προκαλέσει πόνο ή ενόχληση στην πληγείσα περιοχή και το υπερκείμενο δέρμα μπορεί να γίνει παχύρρευστο ή σκληρό.

Ο κίνδυνος λεμφοιδήματος αυξάνεται με τον αριθμό των λεμφαδένων που αφαιρούνται. Υπάρχει μικρότερος κίνδυνος με την αφαίρεση μόνο του φρουρού λεμφαδένα. Στην περίπτωση εκτεταμένης αφαίρεσης λεμφαδένων στη μασχάλη ή στη βουβωνική χώρα, το πρήξιμο μπορεί να επηρεάσει ολόκληρο το χέρι ή το πόδι. Επιπλέον, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος μόλυνσης στην πάσχουσα περιοχή ή άκρο. Πολύ σπάνια, το χρόνιο λεμφοίδημα λόγω εκτεταμένης αφαίρεσης λεμφαδένων μπορεί να προκαλέσει καρκίνο των λεμφικών αγγείων που ονομάζεται λεμφαγγειοσάρκωμα.
Θύλακας διαυγούς ορώδους υγρού (seroma) ή μάζα ή εξόγκωμα που προκαλείται από τη συσσώρευση λεμφικού υγρού στο σημείο της επέμβασης
Μούδιασμα, μυρμήγκιασμα, οίδημα, μώλωπες ή πόνος στο σημείο της επέμβασης και αυξημένος κίνδυνος μόλυνσης
Δυσκολία στην κίνηση του προσβεβλημένου μέρους του σώματος
Δερματικές ή αλλεργικές αντιδράσεις στην μπλε βαφή που χρησιμοποιείται στο SNLB
Ένα ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα βιοψίας—δηλαδή, τα καρκινικά κύτταρα δεν φαίνονται στον φρουρό λεμφαδένα, παρόλο που έχουν ήδη εξαπλωθεί σε περιφερειακούς λεμφαδένες ή σε άλλα μέρη του σώματος. Ένα ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα βιοψίας δίνει στον ασθενή και στον γιατρό μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας σχετικά με την έκταση του καρκίνου στο σώμα του ασθενούς.

Χρησιμοποιείται η βιοψία φρουρού λεμφαδένα για να βοηθήσει στη σταδιοποίηση όλων των τύπων καρκίνου; – Ενδείξεις

Όχι. Η SLNB χρησιμοποιείται πιο συχνά για να βοηθήσει στο στάδιο του καρκίνου του μαστού και του μελανώματος. Μερικές φορές χρησιμοποιείται για τη σταδιοποίηση του καρκίνου του πέους και του καρκίνου του ενδομητρίου. Ωστόσο, μελετάται με άλλους τύπους καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του αιδοίου και του τραχήλου της μήτρας, και του παχέος εντέρου, του στομάχου, του οισοφάγου, της κεφαλής και του τραχήλου, του θυρεοειδούς και του μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα.

Τι έχει δείξει η έρευνα σχετικά με τη χρήση της βιοψίας φρουρού λεμφαδένα στον καρκίνο του μαστού;

Τα καρκινικά κύτταρα του μαστού είναι πιο πιθανό να εξαπλωθούν πρώτα στους λεμφαδένες που βρίσκονται στη μασχάλη ή στην περιοχή της μασχάλης, δίπλα στον προσβεβλημένο μαστό. Ωστόσο, σε καρκίνους του μαστού κοντά στο κέντρο του θώρακα (κοντά στο στέρνο), τα καρκινικά κύτταρα μπορεί να εξαπλωθούν πρώτα στους λεμφαδένες μέσα στο στήθος (κάτω από το στέρνο, που ονομάζονται εσωτερικοί μαστικοί κόμβοι) προτού ανιχνευθούν στη μασχάλη.

Ο αριθμός των λεμφαδένων στην μασχάλη διαφέρει από άτομο σε άτομο. το συνηθισμένο εύρος είναι μεταξύ 20 και 40. Ιστορικά, όλοι αυτοί οι μασχαλιαοί λεμφαδένες αφαιρέθηκαν (σε μια επέμβαση που ονομάζεται μασχαλιαία λεμφαδένας ή ALND) σε γυναίκες που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού. Αυτό έγινε για δύο λόγους: για να βοηθήσει στο στάδιο του καρκίνου του μαστού και για να βοηθήσει στην πρόληψη μιας περιφερειακής υποτροπής της νόσου. (Η περιφερειακή υποτροπή του καρκίνου του μαστού εμφανίζεται όταν τα καρκινικά κύτταρα του μαστού που έχουν μεταναστεύσει σε κοντινούς λεμφαδένες προκαλούν νέο όγκο.)

 

Βιοψία φρουρού λεμφαδένα του μαστού. Μια ραδιενεργή ουσία και/ή μπλε χρωστική εγχέεται κοντά στον όγκο (πρώτο πλαίσιο). Το εγχυόμενο υλικό εντοπίζεται οπτικά ή/και με συσκευή που ανιχνεύει ραδιενέργεια (μεσαίο πλαίσιο). Ο(οι) φρουρός(οι) λεμφαδένες (οι πρώτοι λεμφαδένες που προσλαμβάνουν το υλικό) αφαιρούνται και ελέγχονται για καρκινικά κύτταρα (τελευταίο πάνελ).

Ωστόσο, επειδή η αφαίρεση πολλαπλών λεμφαδένων ταυτόχρονα αυξάνει τον κίνδυνο επιβλαβών παρενεργειών, ξεκίνησαν κλινικές δοκιμές για να διερευνηθεί εάν θα μπορούσαν να αφαιρεθούν μόνο οι φρουροί λεμφαδένες. Δύο τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές φάσης 3 που χορηγήθηκαν από το NCI έδειξαν ότι η SLNB χωρίς ALND είναι επαρκής για τη σταδιοποίηση του καρκίνου του μαστού και για την πρόληψη περιφερειακής υποτροπής σε γυναίκες που δεν έχουν κλινικά σημεία μετάστασης στους μασχαλιαίους λεμφαδένες, όπως ένα εξόγκωμα ή οίδημα στη μασχάλη που μπορεί να προκαλούν ενόχληση και οι οποίοι αντιμετωπίζονται με χειρουργική επέμβαση, επικουρική συστηματική θεραπεία και ακτινοθεραπεία.

Σε μια δοκιμή, στην οποία συμμετείχαν 5.611 γυναίκες, οι ερευνητές ανέθεσαν τυχαία στις συμμετέχουσες να λάβουν μόνο SLNB, ή SLNB συν ALND, μετά την επέμβαση. Οι γυναίκες στις δύο ομάδες των οποίων οι λεμφαδένες-φρουροί ήταν αρνητικοί για καρκίνο (συνολικά 3.989 γυναίκες) στη συνέχεια παρακολουθήθηκαν για 8 χρόνια κατά μέσο όρο. Οι ερευνητές δεν βρήκαν διαφορές στη συνολική επιβίωση ή στην επιβίωση χωρίς νόσο μεταξύ των δύο ομάδων γυναικών.

Η άλλη δοκιμή περιελάμβανε 891 γυναίκες με όγκους έως 5 cm στο στήθος και έναν ή δύο θετικούς φρουρούς λεμφαδένες. Οι ασθενείς ανατέθηκαν τυχαία για να λάβουν μόνο SLNB ή να λάβουν ALND μετά από SLNB. Όλες οι γυναίκες υποβλήθηκαν σε θεραπεία με ογκεκτομή και οι περισσότερες έλαβαν επίσης επικουρική συστηματική θεραπεία και θεραπεία με εξωτερική ακτινοβολία στον προσβεβλημένο μαστό. Μετά από εκτεταμένη παρακολούθηση, οι δύο ομάδες γυναικών είχαν παρόμοια 10ετή συνολική επιβίωση, επιβίωση χωρίς νόσο και περιφερειακά ποσοστά υποτροπής.

Τι έχει δείξει η έρευνα σχετικά με τη χρήση της βιοψίας φρουρού λεμφαδένα στο μελάνωμα;

Η έρευνα δείχνει ότι οι ασθενείς με μελάνωμα που έχουν υποβληθεί σε SLNB και των οποίων ο λεμφαδένας φρουρός βρέθηκε ότι είναι αρνητικοί για καρκίνο και που δεν έχουν κλινικά σημάδια ότι ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλους λεμφαδένες μπορούν να γλιτώσουν από πιο εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση λεμφαδένων κατά τη στιγμή του πρωτοπαθούς όγκου μετακίνηση. Μια μετα-ανάλυση 71 μελετών με δεδομένα από 25.240 ασθενείς διαπίστωσε ότι ο κίνδυνος περιφερειακής υποτροπής των λεμφαδένων σε ασθενείς με αρνητικό SLNB ήταν 5% ή λιγότερο.

Βιοψία φρουρού λεμφαδένα σε ασθενή με μελάνωμα

Μια ραδιενεργή ουσία και/ή μπλε χρωστική εγχέεται κοντά στον όγκο (πρώτο πλαίσιο). Το εγχυόμενο υλικό εντοπίζεται οπτικά ή/και με συσκευή που ανιχνεύει ραδιενέργεια (μεσαίο πλαίσιο). Ο(οι) φρουρός(οι) λεμφαδένες (οι πρώτοι λεμφαδένες που προσλαμβάνουν το υλικό) αφαιρούνται και ελέγχονται για καρκινικά κύτταρα (τελευταίο πάνελ). Η βιοψία του φρουρού λεμφαδένα μπορεί να γίνει πριν ή μετά την αφαίρεση του όγκου.

Τα ευρήματα από τη Δοκιμή ΙΙ της Πολυκεντρικής Επιλεκτικής Λεμφαδενεκτομής (MSLT-II) επιβεβαίωσαν επίσης την ασφάλεια της SLNB σε άτομα με μελάνωμα με θετικούς λεμφαδένες φρουρούς και χωρίς κλινικές ενδείξεις συμμετοχής άλλων λεμφαδένων. Αυτή η μεγάλη τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή φάσης 3, η οποία περιελάμβανε περισσότερους από 1.900 ασθενείς, συνέκρινε το πιθανό θεραπευτικό όφελος της SLNB συν την άμεση αφαίρεση των υπολοίπων περιφερειακών λεμφαδένων (που ονομάζεται ολοκλήρωση λεμφαδενοτομής ή CLND) με την SNLB συν ενεργή παρακολούθηση, η οποία περιελάμβανε τακτική υπερηχογραφική εξέταση των υπολοίπων περιφερειακών λεμφαδένων και θεραπεία με CLND εάν ανιχνεύθηκαν σημεία πρόσθετης λεμφαδενοειδικής μετάστασης.
Μετά από διάμεση παρακολούθηση 43 μηνών, οι ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε άμεση CLND δεν είχαν καλύτερη ειδική επιβίωση για το μελάνωμα από εκείνους που είχαν υποβληθεί σε SLNB με CLND μόνο εάν εμφανιστούν σημεία πρόσθετης λεμφαδενικής μετάστασης (86% των συμμετεχόντων και στις δύο ομάδες είχε δεν πέθανε από μελάνωμα σε ηλικία 3 ετών).

Λεμφοσπινθηρογράφημα εντόπισης και ανίχνευσης του λεμφαδένα φρουρού

Το ραδιοσημασμένο μικροκολλοειδές τεχνήτιο 99 (Tc-99) χρησιμοποιείται για την προεγχειρητική απεικόνιση αλλά και την διεγχειρητική διερεύνηση του λεμφαδένα φρουρού με την κεφαλή της γ-κάμερας.

Πλεονεκτήματα
Ελαχιστοποίηση της χειρουργικής ιστικής καταστροφής και αποφυγή οι ανεπιθύμητων συνέπειων ατελούς εξαίρεσης των λεμφαδένων.

Τεχνικές και Λήψεις
Η προεγχειρητική εντόπιση βασίζεται στο λεμφοσπινθηρογράφημα με τεχνικές SPECT ή SPECT/CT, ενώ η διεγχειρητική εντόπιση πραγματοποιείται με τον φορητό διεγχειρητικό ανιχνευτή (γ probe) και την φορητή γ camera. Ακολουθεί βιοψία του φρουρού λεμφαδένα και αναγνωρίζονται οι ασθενείς με θετικούς λεμφαδένες, ενώ αποφεύγεται η εκλεκτική λεμφαδενεκτομή σε ασθενείς χωρίς λεμφαδενική συμμετοχή. Η βιοψία διενεργείται πρίν ή αμέσως μετά τη βιοψία της βλάβης διότι μετά από την ευρεία εκτομή η αρχιτεκτονική του λεμφαγγειακού συστήματος θα διαταραχθεί.

Λαμβάνονονται λήψεις με στόχο τον ακριβή εντοπισμό του λεμφαδένα φρουρού ως προς το βάθος από την επιφάνεια του σώματος. Λαμβάνονται και καθυστερημένες λήψεις για τον εντοπισμό από λεμφαδένων δεύτερου επιπέδου, δορυφόρων ή παρένθετων μεταστάσεων, ενώ ελέγχονται και άλλες λεμφαδενικές άλυσοι για τυχόν παρουσία άλλων λεμφαδένων φρουρών με ίδια ή ασθενέστερη πρόσληψη του ραδιοφαρμάκου. Όταν η βλάβη εντοπίζεται στον κορμό οι λήψεις περιλαμβάνουν τόσο τις μασχαλιαίες χώρες όσο και τις βουβωνικές λόγω των ποικίλων ζωνών λεμφικής πραοχέτευσης. Για παρένθετους (in-transit) λεμφαδένες λαμβάνονται επιπρόσθετες λήψεις διότι η εύρεση λεμφαδένα φρουρού στην ετερόπλευρη λεμφαδενική ομάδα είναι σπάνια, αλλά πιθανή.

 

Διαδικασία

Η επιλογή του κατάλληλου ραδιοφαρμάκου (ενδοδερμική έγχυση σεσημασμένου ραδιοϊσοτόπου (Tc-99) γίνεται στο 1,5cm πέριξ της αρχικής βλάβης διαιρεμένου σε 4-6 κλάσματα).
1. Επιλογή της κατάλληλης θέσης χορήγησης (τα μικροκολλιειδή σωματίδια του ισοτόπου προσροφώνται από τα τοπικά υποδερμάτια λεμφαγγεία δια του ενδοθηλίου των λεμφικών τριχοειδών και απομακρύνονται μέσω του λεμφικού συστήματος προς τους πρώτους παροχετεύοντες λεμφαδένες, οπού φαγοκυτταρώνονται από τα μακροφάγα κύτταρα).
2. Επιλογή της κατάλληλης τεχνικής χορήγησης π.χ αριθμός χορηγήσεων, όγκος της χορηγούμενης δόσης και η κατάλληλη δόση (η εμφάνιση επώδυνου λευκωπού πομφού στα σημεία χορηγήσεων σηματοδοτεί την επιτυχία του λεμφοσπινθηρογραφήματος, ενώ ενδέχεται να παρουσιαστεί και έντονο άλγος στην περιοχή της έγχυσης, που διαρκεί λίγα λεπτά) και τεχνική ανίχνευσης (η πρώτη εστία ταχείας πρόσληψης και κατακράτησης του ραδιοφαρμάκου αντιπροσωπεύει τον λεμφαδένα φρουρό, όμως όταν σκιαγραφούνται περισσότερες της μίας ομάδας λεμφαδένων, ως κύρια οδός θεωρείται εκείνη που σκιαγραφήθηκε ταχύτερα και παρουσίασε τη μεγαλύτερη συγκέντρωση του ραδιοφαρμάκου).

Διάρκεια εξέτασης

Η διάρκεια της εξέτασης ποικίλει. Η ακριβής χορήγηση του ραδιοφαρμάκου σε συνδυασμό με την καλή συνεργασία του ασθενούς επιτυγχάνουν την έγκαιρη απεικόνιση του λεμφαδένα φρουρού.

Αστάθμητος παράγοντας είναι η βατότητα του λεμφαγγειακού δικτύου, η οποία διευκολύνεται με τοπικές μαλάξεις ολίγων λεπτών στις περιοχές έγχυσης του ραδιοφαρμάκου.

Ανεπιθύμητες ενέργειες
Δεν υπάρχουν.

Προετοιμασία ασθενούς
Δεν απαιτείται ιδιαίτερη προετοιμασία.

 

Λεμφοσπινθηρογράφημα για την διάγνωση λεμφοιδήματος

Ως λεμφοίδημα χαρακτηρίζεται η κλινική εκδήλωση ανεπαρκείας ή διαταραχής παροχέτευσης της λεμφικής κυκλοφορίας με αποτέλεσμα τη συσσώρευση πρωτεϊνών και κυττάρων στον διάμεσο ιστό που εκδηλώνεται με μορφή οιδήματος. Το λεμφικό υγρό που συσσωρεύεται προκαλεί διόγκωση της περιοχής που παρουσιάζει αυτή τη δυσλειτουργία. Tο δέρμα είναι ευαίσθητο και επιρρεπές σε πληγές και μολύνσεις, ενώ με πίεση στο δέρμα εμφανίζεται χαρακτηριστικό εντύπωμα που εξαφανίζεται μετά την παύση της, ενώ στα δάκτυλα των ποδών το σημείο Stemmer είναι θετικό.

Διακρίνονται τέσσερα στάδια

1. Το υποκλινικό στάδιο (στάδιο 0) όπου είναι μειωμένη η λειτουργία του λεμφικού συστήματος χωρίς όμως να εκδηλώνεται πρήξιμο στο άκρο

2. το πρώτο στάδιο(στάδιο I) όπου το οίδημα είναι φανερό αλλά μειώνεται με την ανύψωση του άκρο

3. το δεύτερο στάδιο (στάδιο II) όπου το οίδημα δεν είναι πια ζυμώδες δεν μειώνεται με την ανύψωση του άκρου και υπάρχει σκλήρυνση του δέρματος του άκρου

4. το τρίτο στάδιο(στάδιο III) που το λεμφοίδημα κατατάσσεται πλέον σε μία πιο χρόνια φάση και ονομάζεται ελεφαντίαση.

 

Πλεονεκτήματα

Η ραδιοϊσοτοπική λεμφαγγειογραφία πιστοποιεί την διάγνωση.

Στην διαφορική διάγνωση περιλαμβάνεται η φλεβική ανεπάρκεια ενώ σε αμφοτερόπλευρο οίδημα περιλαμβάνονται συστηματικά αίτια όπως καρδιακή ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια, υποπρωτειναιμία, μυξοίδημα και άλλες παθήσεις. Η μαγνητική τομογραφία επικουρικά συμβάλει στην παρακολούθησης της εξέλιξης του λεμφοιδήματος.

Keywords
breast cancer; sentinel lymph node biopsy (SLNB); melanoma; cancer

Ενδεικτική βιβλιογραφία
1. Mehralivand S, van der Poel H, Winter A, et al. Sentinel lymph node imaging in urologic oncology. Translational Andrology and Urology 2018; 7(5):887-902. [PubMed Abstract]
2. Renz M, Diver E, English D, et al. Sentinel lymph node biopsies in endometrial cancer: Practice patterns among gynecologic oncologists in the United States. Journal of Minimally Invasive Gynecology 2019 Apr 10. pii: S1553-4650(19)30184-0. [PubMed Abstract]
3. Reneé Franklin C, Tanner EJ III. Where are we going with sentinel lymph node mapping in gynecologic cancers? Current Oncology Reports 2018; 20(12):96. [PubMed Abstract]
4. Chen SL, Iddings DM, Scheri RP, Bilchik AJ. Lymphatic mapping and sentinel node analysis: current concepts and applications. CA: A Cancer Journal for Clinicians 2006; 56(5):292–309. [PubMed Abstract]
5. Krag DN, Anderson SJ, Julian TB, et al. Sentinel-lymph-node resection compared with conventional axillary-lymph-node dissection in clinically node-negative patients with breast cancer: overall survival findings from the NSABP B-32 randomised phase 3 trial. Lancet Oncology 2010; 11(10):927–933. [PubMed Abstract]
6. Giuliano AE, Hunt KK, Ballman KV, et al. Axillary dissection vs no axillary dissection in women with invasive breast cancer and sentinel node metastasis: a randomized clinical trial. JAMA: The Journal of the American Medical Association 2011; 305(6):569–575. [PubMed Abstract]
7. Giuliano AE, Ballman KV, McCall L, et al. Effect of axillary dissection vs no axillary dissection on 10-year overall survival among women with invasive breast cancer and sentinel node metastasis: The ACOSOG Z0011 (Alliance) randomized clinical trial. JAMA 2017; 318(10):918-926. [PubMed Abstract]
8. Valsecchi ME, Silbermins D, de Rosa N, Wong SL, Lyman GH. Lymphatic mapping and sentinel lymph node biopsy in patients with melanoma: a meta-analysis. Journal of Clinical Oncology 2011; 29(11):1479–1487. [PubMed Abstract]
9. Faries MB, Thompson JF, Cochran AJ, et al. Completion dissection or observation for sentinel-node metastasis in melanoma. New England Journal of Medicine 2017; 376(23):2211-2222. [PubMed Abstract]