Τι είναι το σπινθηρογράφημα οστών

Το σπινθηρογράφημα οστών αποτελεί βασική απεικονιστική μελέτη που βοηθά σημαντικά τον κλινικό ιατρό στην πρώιμη και σωστή διάγνωση των οστικών βλαβών (ανάδειξη περιοχών με παθολογικά αυξημένο ή μειωμένο οστικό μεταβολισμό).

Πλεονέκτημα του σπινθηρογραφήματος των οστών

Το μεγάλο πλεονέκτημα του σπινθηρογραφήματος είναι η δυνατότητα ελέγχου, σε μικρό χρόνο και με μικρότερη επιβάρυνση ακτινοβολίας, ολόκληρου του σκελετού ενώ για την ίδια μελέτη απαιτείται μεγάλος αριθμός ακτινογραφιών.

Το σπινθηρογράφημα οστών γίνεται με μια ολοσωματική λήψη ή υπάρχουν διάφορες σπινθηρογραφικές τεχνικές;

Υπάρχουν:
α) Το κλασικό σπινθηρογράφημα οστών που γίνεται 2 με 3 ώρες μετά την έγχυση του ραδιοφαρμάκου.

β) Το σπινθηρογράφημα οστών 3ων φάσεων με πρώιμες λήψεις αμέσως μετά την ενδοφλέβια χορήγηση, λήψεις στα 5-10 ́ και στις 2-3 ώρες αργότερα.

γ) Το σπινθηρογράφημα 4ων φάσεων, με επιπλέον λήψεις στις 24 ώρες.

Τι προετοιμασία χρειάζεται για το σπινθηρογράφημα

Πριν την εξέταση δεν απαιτείται καμία προετοιμασία.

Το ραδιενεργό φάρμακο χορηγείται ενδοφλέβια και μετά τουλάχιστον 2 ώρες από την χορήγηση εκτελείται η εξέταση. Το διάστημα αυτό ο εξεταζόμενος παραμένει σε στο εργαστήριο της Πυρηνικής Ιατρικής.

Ο ασθενής θα πρέπει να είναι καλά ενυδατωμένος και να ουρεί όσο πιο συχνά μπορεί.

Δεν απαιτείται να διακόψετε τυχόν φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνετε.

Ανεπιθύμητες ενέργειες ή παρενέργειες από το σπινθηρογράφημα οστών

Δεν υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες ή παρενέργειες από την έγχυση του ραδιοφαρμάκου.

Ο ασθενής μετά την εξέταση  θα είναι ικανός να οδηγήσει ή να συνεχίσει τις καθημερινές του δραστηριότητες.

Επικινδυνότητα ακτινοβολίας ραδιοφαρμάκου

Στα σπινθηρογραφήματα η ακτινοβολία προέρχεται από «ανοικτές πηγές ακτινοβολίας», δηλαδή ουσίες που χορηγούμε στους ασθενείς με ένεση οπότε ο ίδιος ο ασθενείς εκπέμπει ακτινοβολία κατά την διάρκεια της εξέτασης και για κάποιο χρονικό διάστημα μετά από αυτήν. Μεγάλο ποσοστό των ουσιών αυτών αποβάλλεται, συνήθως με τα ούρα, σε σύντομο χρονικό διάστημα ολίγων ωρών. H ακτινοβολία που παραμένει στον οργανισμό εξαφανίζεται σε χρονικό διάστημα διάρκειας επίσης ολίγων ωρών.

Συνιστάται να αποφεύγεται η παρατεταμένη επαφή με μικρά παιδιά και εγκύους για 24 ώρες μετά την έγχυση.

Λήψη κατάλληλου ιστορικού του ασθενούς

Είναι σημαντικό ο πυρηνικός ιατρός να έχει γνώση λεπτομερούς ιστορικού από τον ασθενή πριν την εξέταση.

Επιπρόσθετες πληροφορίες θα λάβει ο ιατρός από τον προσωπικό σας ιατρό.

Είναι σημαντικό να προσκομίσετε τυχόν πρόσφατες απεικονιστικές και αιματολογικές εξετάσεις για συσχέτιση, καθώς και τυχόν παλαιότερο σπινθηρογράφημα οστών προκειμένου να πραγματοποιηθεί σύγκριση.

Κύριες κλινικές ενδείξεις σπινθηρογραφήματος οστών

1. Ανίχνευση οστικού πόνου αγνώστου αιτιολογίας.

2. Πρώιμη ανίχνευση οστικών μεταστάσεων και σταδιοποίηση της νόσου.

3. Follow up μετά από θεραπεία και εκτίμηση της ανταπόκρισης στην θεραπεία.

4. Εκτίμηση πρωτοπαθών οστικών όγκων.

5. Εκτίμηση καλοήθων οστικών όγκων.

6. Πρώιμη ανίχνευση οστικής φλεγμονής και διαφορική διάγνωση οστικής φλεγμονής από φλεγμονή μαλακών μορίων.

7. Έλεγχος επιπλοκών της αρθροπλαστικής (δ/δ λοίμωξη – άσηπτη χαλάρωση).

8. Ανίχνευση της άσηπτης νέκρωσης.

9. Ανίχνευση οστικών κακώσεων οι οποίες δεν είναι εμφανείς στην κλασσική ακτινογραφία (occult κατάγματα) , stress fractures (κατάγματα κοπώσεως), shin splints και παρακολούθηση της πορείας της θεραπείας.

10. Ανίχνευση και εκτίμηση ιερολαγονίτιδας και N. Paget.

11. Εκτίμηση οστικών έμφρακτων σε ασθενείς με δρεπανοκυτταρική αναιμία ή με άλλα υποκείμενα νοσήματα.

12. Εκτίμηση κακώσεων/καταγμάτων σε κακοποιημένα παιδιά.

Η σωστή διάγνωση είναι ουσιαστική διότι καθορίζει πλήρως τον θεραπευτικό χειρισμό

Το σπινθηρογράφημα οστών στην Ογκολογία

Το σπινθηρογράφημα οστών θεωρείται η κυριότερη απεικονιστική τεχνική στην εκτίμηση της οστικής μεταστατικής νόσου συμβάλλοντας:

1. Στην πρώιμη ανίχνευση των εντοπίσεων σε όλη την έκταση του σκελετού.

2. Στη σταδιοποίηση της νόσου και στην επιλογή του θεραπευτικού σχήματος.

3. Στο σχεδιασμό της ακτινοθεραπείας καθορίζοντας την ακριβή θέση και έκταση του πεδίου ακτινοβόλησης.

4. Στο follow up των ασθενών και στην εκτίμηση της ανταπόκρισης της θεραπείας.

5. Στην ανίχνευση περιοχών υψηλού κινδύνου για κατάγματα.

Τι πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζει ο πυρηνικός ιατρός του εργαστηρίου που θα πραγματοποιήσει την εξέταση

Ο ιατρός πριν την έγχυση του ραδιοφαρμάκου θα πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζει:

Για τις γυναίκες πιθανή ύπαρξη εγκυμοσύνης ή θηλασμού.

Για τους άνδρες ασθενείς εάν έχουν πρόβλημα με τον προστάτη τους, ώστε οι οδηγίες να τροποποιηθούν κατάλληλα για την ενυδάτωσή τους.

Διαδικασία του σπινθηρογραφήματος

Μία ειδική κάμερα που ονομάζεται gamma camera (γ-κάμερα) σαρώνει χωρίς επαφή το σώμα σας μετα από την ενδοφλέβια έγχυση του ραδιενεργού φαρμάκου, σε χρόνο ο οποίος καθορίζεται από τον πυρηνικό ιατρό ανάλογα με την τεχνική του σπινθηρογραφήματος. Η κάμερα αυτή απεικονίζει-φωτογραφίζει ολόκληρο το σώμα. Ενδέχεται να ληφθεί επιπλέον μια τομογραφική λήψη (SPECT).  Μέσω ενός υπολογιστή, γίνεται η κατάλληλη επεξεργασία, ώστε να βγει το αποτέλεσμα της εξέτασης.

Το σπινθηρογράφημά μπορεί να εκτελεστεί με εσάς σε καθιστή, όρθια ή ύπτια θέση. Η μέγιστη διάρκεια της εξέτασης στην γ-κάμερα είναι ανάλογα με την περίπτωση σε 20-45 λεπτά.

Συνιστάται να φοράτε άνετα, με χαλαρή εφαρμογή ρούχα και να αφαιρέσετε μεταλλικά αντικείμενα όπως κοσμήματα, κέρματα, ζώνες κ.λ.π. κατά την διάρκεια της εξέτασης.

Μετά την εξέταση

Είναι σημαντικό να ακολουθήσουν οι ασθενείς μετά την έγχυση του ραδιοφαρμάκου και την ολοκλήρωση της εξέτασης συγκεκριμένες οδηγίες ακτινοπροστασίας. Για το λόγο αυτό συνιστάται η αποφυγή στενής και παρατεταμένης επαφής με εγκύους γυναίκες και μικρά παιδιά για 24 ώρες, ώστε να αποφευχθεί η περιττή (έστω και ελάχιστη) έκθεση αυτών στην ακτινοβολία.

Πότε θα λάβει ο ασθενής τα αποτελέσματα των εξετάσεων

Τα αποτελέσματα των εξετάσεων θα είναι διαθέσιμα άμεσα, ενώ υφίσταται και η δυνατότητα αποστολής των αποτελεσμάτων στον προσωπικό σας ιατρό, ωστόσο, αν υπάρξει κάποιο σημαντικό παθολογικό εύρημα, ο πυρηνικός ιατρός θα σας ενημερώσει γι’ αυτό, θα ακολουθήσουν επιπρόσθετες οδηγίες και θα ενημερωθείτε ακόμα και για τις θεραπευτικές επιλογές που είναι κατάλληλες για εσάς.

Keywords Bone Scintigraphy

Bone scan . Bone SPECT/ CT . Bone disease. Gamma Camera. Oncology. breast cancer. prostate cancer. bone tumours. bone dysplasia. paraneoplastic syndromes. hypertrophic pulmonary osteoarthropathy. algodystrophy. polymyalgia. rheumatica. poly(dermato)myositis. osteomalacia. Rheumatological infections. osteoarticular infections. osteomyelitis.septic arthritis. spondylodiscitis. spondylitis. septic loosening. avascular necrosis. osteoarthritis. complex regional pain syndrome type I. Tietze’s syndrome. costochondritis. Paget’s disease. Orthopaedics.  sports. traumatology. periostitis i.e. shin splints. enthesopathies. plantar fasciitis. achilles tendinitis. bursitis. spondylolisthesis acute. subacute spondylolisthesis. radiological occult fractures. insufficiency fractures. osteoporotic vertebral fractures. sacral fracture. femoral head fractures. neck fractures. tibial plateau fractures, tarsal fractures. metatarsal fractures. pseudoarthrosis. periarticularexostosis. bone graft. paediatrics. osteochondritis of the hip. Legg-Calve-Perthes disease. transient synovitis of the hip. osteoid osteoma. battered child syndrome. bone infarction. sickle cell disease. thalassemia.